1 сынып оқушыларының мектепке дайындығын диагностикалау

1 сынып оқушыларының мектепке дайындығын диагностикалау

Мақсаты: балалардың мектептегі оқуға даындық деңгейін анықтау. Тест 3 тапсырмадан тұрады. 

1.Ер адамның суретін сал

2.Жазба әріптерінің суретін салу,көшіру

3.Нүктелер тобының суретін алу.

Нәтижелерді өңдеу:

     Әр тапсырмалардың нәтижесі 5 ұпайлық жүйемен бағаланады. (1 – жоғары ұпай, 5 төмен ұпай). Содан кейін 3 тапсырма бойынша ұпайлар қорытындысы есептелініп, жалпы саны шығады. 3 тапсырма бойынша 3 – 6 ұпай аралығында ұпай алса – ортадан жоғары, 7 – 11 ұпай орташа, 12 – 15 ұпай нормадан төмен деген қорытындышығады. 

     12 – 15 ұпай алған балаларға зерттеу қайта жүргізілуі керек. Себебі олардың арасындаақыл – есі кем балалар кездесуі мүмкін.

    Берілген графикалық тесттің 3 тапсырмасы қол қимылының және көрінуінің дамуын анықтауға бағытталған. Бұл іскерліктер мектепке жазуға қажет. Сонымен қоса, тест балалардың ақыл – ой дамуын көрсетеді (ер адам бейнесі бойынша) . Әріптер мен нүктелер салу үлгіні қайта жаңғыртуын, сондай – ақ балалардың өзіне қызықсз бір іспен шұғылдана алуын (алаңдамай) көрсетеді. 

     К.Йирасек тестін жетістікпен орындау және әрі қарай оудағы жетістіктердің арасындағы байланысты көрсететін зерттеу жүргізіледі. Тесті жақсы орындағандар мектепте дежақсы оқиды, бірақ тестке нашар жауап бергендер де мектепте жақсы оқи алады. Сондықтар К.Йирасек тестін зерттеудің нәтижесін балалардың жетілу бекітпесініңң негізі деуге болады. Бұл тестті топтық және жеке өткізуге болады. 

1. Ер адамныңсуретін салу

2. Сөздердікөшіріп жазу

1 – ші нұсқау: Ер адамның суретін сал

2 – ші нұсқау: Сол жақта жазылған сөздерді сол күйінде оң жақ бөлікке көшіріп жаз.

 3 - ші нұсқау:

«Графмкалық диктант» әдістемесі (Д.Б.Эльконин)

Мақсаты: баланың ерік саласының дамудеңгейін анықтау.

      Әдістеме төрт бақылаудиктантынан тұрады., оның біріншісі жаттығу диктанты. Зерттеу жүргізу үшін әр балаға төрт нүкте түсірілген тор көзді дәптер парағы беріледі. 

      Осыдан кейін психолог жаттығу өрнегін салуға кіріседі: «Бірінші өрнекті салуға кірісейік. Қарындаштарыңды ең жоғарғы торға қойыңдар. Сызықты сал (қарандашты қағаздан көтермей). Бір тор оңға қарай. Бір тор жоғары. Бір тор оңға қарай. Бір тор төмен. Бұдан әрі дәл сондай өрнекті салуды жалғастырыңдар». 

         Суицидке бейімділікті зерттеуге арналған сауалнама
 (Тұлғалық сауалдама СБЗ)

 Қазіргі таңда мектеп психологының ең бір маңызды жұмысының бірі оқушының өмірге деген құштарлығын арттыру, суицидтің алдын алу мәселесі. Дегенмен қазақша мәліметтер мен психологиялық тестер аз. Төмендегі психологиялық тест көмегімен СБЗ анықтауға болады. Берілген сауалдама 13 - 18 жас аралығындағы жасөспірімдердегі суицидалдық қауіпті нұсқамаларды анықтау үшін бағдарлаушы әдістеме ретінде құрылған, бірақ оны ересектерді зерттеу үшін де пайдалануға болады. Сауалдама невротикалық және күйзелістік жағдайларды анықтауға, сондай - ақ тез тіл табысқыштық деңгейін анықтауға арналған. Сауалдамадағы шкалдардың жалпы саны – 4, сауалдама ұйғарымдарының саны – 74.

 
 1 шкала “И” – шынайылық шкаласы.

Нәтижелердің дұрыстығын анықтайды. 8 – 10 ұпай жауаптар шынайылығының жоғарғы 

деңгейін білдіреді; 4 – 7 ұпай – орташа деңгей; 0 – 3 ұпай жауаптардың шынайылығының төмен деңгейін білдіреді, тек қана әлеуметтік қолдауға бағытталған бағдарлаулар зерттеу нәтижелілігін төмендетеді.
 2 шкала “Д” – күйзелістік шкаласы.
 Күйзелістік жағдайға деген бейімділік деңгейін анықтайды. 17 – 21 ұпай – жоғарғы баға, бұл белгілер оның эмоцияналдық жағдайына, қоршаған әлеуметтік ортаға, өзіне деген көзқарасына, мінез - құлқына сай келеді. 8 – 16 орта деңгей, 1 – 7 ұпай – күйзелістіктің төмен деңгейі.
 3 шкала “Н” – невротизациялықтың шкаласы.
 Невротизациялықтың деңгейін анықтайды. 17 – 21 ұпай – жоғарғы баға, эмоциялық тұрақсыздықтан, мазасыздықтан көрінетін невротикалық белгілерге сай келуі мүмкін.
 4 шкала “О” – тез тіл табысып кетушіліктің шкаласы.
 Тез тіл табысып кетушіліктің деңгейін анықтайды. 17 21 ұпай – тез тіл табысып кетушіліктің жоғарғы деңгейі; 8 – 16 ұпай – орташа деңгей; 1 – 7 ұпай – төменгі деңгей. Тез тіл табысып кетушіліктің төмен деңгейі невротизацияның және күйзелістіктің жоғарғы көрсеткіштерімен бірігуі зерттелушінің «пассивті түрде өлімге келісім беруіне» дәрежесіне дейін апаратын қауіпті суицидалды нұсқаны білдіреді

Зерттелушіге арналған нұсқама

Сізді жақсы танитын және бұрыннан білетін адам сіздің айтқан сөздеріңізді сіздің атыңыздан айтатынын елестетіп көріңіз. Кейбір айтылған сөздері сізге сай келеді, кейбіреулері келіңкіремейді, сіз бұнымен келіспейсіз.
 Жауаптар бланкісіне сіз келіспейтін ұйғарымдарды белгілеңіз, сіз келісетін ұйғарымдарға “қосу” деген, ал келіспейтін ұйғарымдардың алдына сәйкесінше “алу” деген белгіні қойыңыз. Егер сіздің белгілегіңіз келмесе немесе белгілей алмасаңыз ұйғарым номерін дөңгелектеп қойыңыз. Ұқыпты болыңыз, тапсырма шектеулі уақыт ішінде орындалады. Дөңгелектеп белгілемей, мүмкіндігінше дәл жауап беруге тырысыңыз. Көп толғанып отырмауға тырысыңыз. Ең бірінші ойға келетін жауаптар ең дұрыс болып шығады.

 
 Ұсынылатын ұйғарымдар
 (ұқыпты және мұқият болыңыз, нұсқаманы сақтаңыз)
 1. Мен нұсқаманы мұқият тыңдадым және барлық сұрақтарға шынайы жауап беруге дайынмын.
 2. Мен жұмыс істегенде көңілімді басқа нәрсеге тез аударамын, қиялшыл және ұмытшақ болып кетемін.
 3. Мен мені қоршаған адамдарға қарағанда тез шаршаймын.
 4. Кей кездері мен мақтанамын.
 5. Жиі жағдайда менде көңіл - күйім көтеріңкі болып жүреді.
 6. Мені көңілсіз ойлар жиі мазалайды.
 7. Мен адамдармен қарым қатынаста болғанды ұнатамын.
 8. Мен аяғымның және қолымның мұздайтынын немесе жансызданып қалғанын жиі сеземін.
 9. Мен ренжігенім туралы ұмытып кетемін.
 10. Кейбір кездері самайымның дүңкілдегенін және мойынымның аясындағы тамыр соғысын сезінемін.
 11. Мен көңілді ортада көңіл көтергенді ұнатамын.
 12. Менің отбасымда жүйкесі тозған адамдар бар.
 13. Кей кездері мен өзім нашар білетін тақырыпта сенімді сөйлеуім мүмкін.
 14. Кей уақытта мен өзімді қорғансыз сезінемін.
 15. Менің көп жақсы достарым бар.
 16. Менің басым жиі аурады.
 17. Мен әрқашанда тез қозғаламын және белсендімін.
 18. Егер мен отырған кезде тез тұра қалсам, менің көзім қарауытады және басым айналады.
 19. Кей кездері мен проблемалардан қашу үшін ауруымды сылтауратамын.
 20. Кей кездері мен тиым салынған тақырыптарға қызығушылық танытамын.
 21. Менде жиі жағдайда жаман көңіл - күй болып тұрады.
 22. Менің достарым менің жұмыскерлігіме және шаршамайтыныма таң қалады.
 23. Мен сезімтал және тез қозатын адаммын.
 24. Өмірдегі барлық мәселелерді шешуге болады.
 25. Менде қалтырау ұстамалары болады.
 26. Мен көңілді анекдоттарды және көңілді әңгімелерді айтқанды ұнатамын.
 27. Уақыт өте келе менің үйден мүлдем кетіп қалғым келеді.
 28. Мен жиі түкке тұрғысыз нәрселерге бола қобалжимын.
 29. Мен өзімді ақтау үшін кей кездері өтірік айтамын.
 30. Кей кездері мен аяқ астынан тер басып кетеді.
 31. Мен өз уәдемді орындамайтын кездер болады.
 32. Кей кезде мен өзімді ештеңеге жарамсыз сезінемін.
 33. Маған менің кейбір таныстарым ұнамайды.
 34. Менің жиі тәбетім болмайды.
 35. Мен ең көңілсіз ортаның көңілін көтеру қолымнан келеді.
 36. Менің отбасы мүшелерімнің кейбір әдеттері ашуландырады.
 37. Мен бейтаныс адамдармен де сөйлесетін тақырып табамын.
 38. Маған мені үнемі бір күш басып тұратын сияқты сезінемін және мен босаңси алмаймын.
 39. Менің жиі өлгім келеді.
 40. Мені басқалар көңілді және тез тіл табысқыш адам деп ойлайды.
 41. Мен барлығын жүрегіме жақын қабылдаймын.
 42. Менің кеуде тұсымда және ішімде жағымсыз сезімдер пайда болады.
 43. Мен таныс адамдармен және бейтаныс адамдармен сөйлесе кетуге дайынмын. 
 44. Егер мен бірдеңеге қатты ашуланып немесе толғанып тұрсам, оны мен барлық тәнімен сезінемін.
 45. Мен көп армандаймын, бірақ бұл жайлы ешкімге айтпаймын.
 46. Кей кездері мен өте белсендімін, ал кей уақытта белсенділігім тым төмен.
 47. Мен әркез шындықты айта бермеймін.
 48. Бәстескенде мен нені болса да істеуге дайынмын.
 49. Менің қатты уайымдайтыным соншалық, ол менің миымнан көпке дейін кетпей жүреді.
 50. Мен өзімді жиі шаршаңқы және әлсіз сезінемін.
 51. Мен басқалардың үстінен қалжыңдағанды ұнатамын.
 52. Басқалардың сыны мен ескертулері менің жаныма батады.
 53. Менің түсіме қорқынышты түстер жиі кіреді.
 54. Мен өз сезімдеріме бостандық беруге және жақсы ортада көңіл көтеруге бармын.
 55. Кей кездері еш себепсіз мен өзімді әлсіз сезінемін.
 56. Менің жиі ұйқым қашады.
 57. Кей кездері мен өсек айтамын.
 58. Мен барлығына жеңіл қараймын.
 59. Егер сәтсіздіктер менің өкшемнен басып жүрмесе мен жақсырақ өмір сүрер едім деп күн сайын ойлаймын.
 60. Мен – өз өзіме сенімді адаммын.
 61. Мені кінәлілік сезімі жиі мазалайды.
 62. Мен тез жүремін.
 63. Мен сәттілікке деген үмітім оңай үзілетін жағдайларға жиі тап боламын.
 64. Менің басыма неше түрлі ойлар кіре беретіндіктен, менің ұйқым қашады.
 65. Маған басқалар менің сыртымнан күлетін сияқты болып көрінеді.
 66. Мен – уайымым жоқ адаммын.
 67. Кей кездері менің ойыма кісіні ұялтатын ойлар келеді.
 68. Менің жүрек қағысым жиілеп кететін жағдайлар жиі болады.
 69. Кейде адамдардың арасында да мен өзімді жалғыз сезінемін.
 70. Кей кездері мен көп сөйлеймін және маған өзімді тоқтату қиын.
 71. Мен мені түсінетін, сергітетін, жұбататын достарды үнемі қажет етіп тұрамын.
 72. Кей кездері мен өз күшіме сенбегендіктен бастаған ісімнен бас тартамын.
 73. Олар басқа адамдарға солай әсер етпесе де, мені жарық шам, жарқын түстер қатты шу ашуландыратын кезеңдер болып тұрады.
 74. Менің жаман әдеттерім бар.
 
 Шкалалар бойынша ұпайларды санайтын кілт
 “И” шкаласы. Жауаптар “қосу”: 4, 13, 20, 29, 31, 33, 47, 57, 67, 74.
 “Д” шкаласы. Жауаптар “қосу”: 2, 6, 12, 14, 19, 21, 27, 28, 32, 36, 39, 41, 45, 49, 52, 55, 59, 63, 65, 69, 72.
 “Н” шкаласы. Жауаптар “қосу”: 3, 8, 10, 16, 18, 23, 25, 30, 34, 38, 42, 44, 46, 50, 53, 56, 61, 64, 68, 71, 73.
 “О” шкаласы. Жауаптар “қосу”: 5, 7, 9, 11, 15, 17, 22, 24, 26, 35, 37, 40, 43, 48, 51, 54, 58, 60, 62, 66, 70.

Социометрия әдісі бойынша сынып оқушыларының қарым-қатынас зерттеу жұмысының сараптамасы

Мақсаты:  Топ оқушылары арасындағы қарым-қатынасты зерттеу.
 Зерттеу барысы:

Оқушыларға мынадай сауалнама үлестіріледі:
 1.Кіммен бір партада отырғың келеді?
 2.Кіммен бірге жорыққа шыққың келеді?
 3.Кімді туған күніңе шақырғың келеді?

Таңдау матрицасы

№ Кім таңдайды Кімді таңдайды
 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
 1
 2
 3
 4
 Қанша рет таңдалды:
 Өзара (бірін-бірі)
 қанша адам таңдады

    «Таңдау матрицасындағы» мағлұматтарды өңдеп болған соң, «Социограмма» жасалады.

С о ц и о г р а м м а
                            4 шеңберден тұрады.
 І.дөңгелекке (орталыққа) ең көп таңдалынған оқушылар түседі; ( 2 есе көп таңдалғандар)
 ІІ дөңгелекке-орташа таңдалғандар
 ІІІ дөңгелекке-елеусіз(менсінбейтін) балалар-орташа саннан төмен
 ІҮ дөңгелекке-оқшау қалған,шеттелген балалар бірде-бір рет таңдалынбаған.

Социограмманы толтырғанда, оң жағында-ұлдар ( ), сол жағында – қыздар (
 белгілейді.

Нәтижесінде: Сараптама нәтижесі бойынша оқшауланған (елеусіз немесе шеттеп қалған )  оқушылармен жұмыс жүргізіледі.  

Опросник для установления зависимости от компьютерных игр и интернета (С.В. Краснова)

 Инструкция:
 Вам предлагается ответить на 20 вопросов. Пожалуйста, внимательно прочтите и ответьте на каждый из них, используя варианты ответа "да" или "нет".

№1

Вы испытываете эйфорию, хорошее настроение когда играете в компьютерные игры?

Да
 Нет

№2

В последнее время требуется все больше и больше времени, чтобы достичь этого состояния?

Да
 Нет

№3

У вас случается чувство опустошенности, дурное настроение или раздражительность, когда вы не можете поиграть за компьютером?

Да
 Нет

№4

У вас есть боли в запястьях?

Да
 Нет

№5

Вы пропускали встречу с кем-либо из-за того, что были заняты компьютерными играми (несрочные дела)?

Да
 Нет

№6

Вы проводите 3 ч и более в день в Интернете?

Да
 Нет

№7

Вы заходите на чаты, просматриваете сайты, не касающиеся вашей основной деятельности за компьютером?

Да
 Нет

№8

Играя, вы пропускали прием пищи (завтрак, обед или ужин)?

Да
 Нет

№9

Вам легче общаться с людьми через Интернет, нежели лицом к лицу?

Да
 Нет

№10

Ваши друзья или родственники говорили вам, что вы невероятное количество часов сидите в Интернете или за компьютерными играми?

Да
 Нет

№11

Вы регулярно загружаете порнографические материалы из Интернета?

Да
 Нет

№12

Вы отмечаете ухудшение в учебе или уменьшение знаний по основной работе?

Да
 Нет

№13

У вас были неудачные попытки ограничить время работы за компьютером?

Да
 Нет

№14

Вы ощущаете онемение в мизинце во время работы за компьютером?

Да
 Нет

№15

Вы говорили другим, что проводите за компьютерными играми немного времени, хотя это не так?

Да
 Нет

№16

Вы отмечаете регулярные боли в спине (чаще чем 1 раз в неделю)?

Да
 Нет

№17

В последнее время вас беспокоит сухость глаз?

Да
 Нет

№18

В последнее время у вас было сильное желание играть?

Да
 Нет

№19

Для того чтобы больше побыть в Интернете, вы прекращали мыться, чистить зубы или бриться?

Да
 Нет

№20

С того времени, как вы используете Интернет или играете в компьютерные игры, у вас появились нарушения сна: долгое засыпание, бессонница, беспокойный сон?

Да
 Нет

Даже при одном положительном ответе стоит призадуматься, 25 % и более положительных ответов говорят о компьютерной зависимости.

Сауалнама

Қымбатты дос

Бірнеше сұраққа жауап беруіңді сұраймыз.Сұраққа жауап бермес бұрын жауаптардың барлығын мұқият оқып шық.Таңдаған жауабыңды белгіле.

Жынысың: Ұл   Қыз.Сынып:            

Жасыңыз:13жас                     14 жас                        15 жас        16жас              17 жас

1.«Буллинг» туралы білесіңбе?

А)иә                                                        Б) жоқ

2.Сен біреудің басқа біреуге қорлық көрсетуінің куәсі болдыңба?

А)иә                                          Б) жоқ                               В)Басқа

3.Егер куә болсаң қорлаудың қандай түрі орын алды?

А)Кемсіту

Б)Қорлау

В)Физикалық күш көрсету

Г)Қорлауды,мазақтауды телефонға түсіру

Д)Кибербуллинг (интернет желісінде қорқыту,мазақтау,қорлау)

Е)Басқа

4.Сен өзің қорқытудың,қорлаудың қатысушысы болдыңба?

А)Иә,бақылаушы ретінде

Б)Иә,құрбан ретінде

В)Иә,агрессор ретінде (қорлауды ұйымдастырушы,бастаушы ретінде)

Г)Жоқ,қатысқан емеспін

5.Бір-біріне айдап салу,қорлау көбінесе қайда кездеседі?

А)Мектепте

Б)Аулада,көшеде

В)Әлеуметтік желіде,интернетте

Г)Басқа

6.Сен мұғалімдер тарапынан оқушыларды қорлау жағдайына куә болдыңба?

А)Иә,жиі                           Б)Иә,сирек                                  И)Жоқ

7.Сен  қорлық,жәбір көрген балаларға үлкендер қажетті көмек көрсетпейді деп санайсыңба?

А)иә                                                        

Б) жоқ

В)бұл туралы ойламаппын

8.Сен қалай ойлайсың,білім мекемесінде қорлау,жәбірлеуден аулақ болуға болама?

А)Иә,егер үлкендер дер кезінде байқаса

Б)Иә,егер жәбірленуші өзінің мінез-құлқын өзгертсе

В)Иә,егер агрессорды (бастаушыны) жазаласа

Г)Жоқ,ол мүмкін емес

9.Кім сенің ойыңша білім беру ұйымындағы қорлауды тоқтата алады?

А)Мектеп әкімшілігі

Б)педагогикалық ұжым

И)Ата-аналар

Г)Оқушылар

Анкета

Дорогой друг!

Просим тебя ответить на несколько вопросов. Прежде чем ответить на каждый вопрос, внимательно прочитай все варианты ответов и обведи правильный, на твой взгляд, ответ.

Выбери свой пол: мужской                  женский .                  Класс ___________

Возраст:13лет                     14 лет                        15 лет        16 лет              17 лет

1. Вы знаете, что такое «буллинг»?

а) да                                                         б) нет

2. Сталкивались ли вы с ситуациями издевательства одних людей над другими?

а) да, сталкивался

б) никогда не встречал(а)

в) другое _____________________________________________________________

3. Если да, то в какой форме:

а) унижение

б) оскорбления(вербальная агрессия)

в) физическое насилие

г) съемка издевательства на телефон

д) кибербуллинг (угрозы, издевательства и унижение в интернете)

е) другое_______________________________________________________________

4. Являлись ли вы сами участником травли, издевательства?

а) да, как наблюдатель;

б) да, как жертва;

в) да, как агрессор (тот, кто является инициатором травли);

г) нет, не являлся (являлась)

5. Где чаще всего встречается травля?

а) в школе;

б) во дворе, на улице;

в) в соцсетях, в интернете;

г) другое_____________________________________________________________

6. Встречали ли Вы ситуации травли школьников со стороны педагогов?

а) да, постоянно

б) да, но редко

в) нет, не встречал

7. Считаете ли вы, что взрослые недостаточно помогают детям, являющимися жертвами травли?

а) да                        б) нет                                  в) не задумывался об этом

8 Как вы считаете, можно ли избежать травли в образовательной организации?

а) да, если вовремя заметят взрослые;

б) да, если жертва изменит своё поведение;

в) да, если наказать агрессора;

г) нет, он неизбежен;

9. Кто, по вашему мнению, способен пресечь буллинг в образовательной организации?

а) администрация

б) педагогический коллектив

в) родители

г) ученики

Тесты для выявления компьютерной зависимости

Тест-опросник для установления зависимости от компьютерных игр, Интернета
 Для установления компьютерной зависимости от компьютерных и интернет-игр предлагается серия вопросов-утверждений, опрашиваемые должны ответить, верно или нет утверждение.
 1. Вы испытываете эйфорию, хорошее настроение, когда играете в компьютерные игры?
 2. В последнее время требуется все больше и больше времени, чтобы достичь этого состояния?
 3. У вас случается чувство опустошенности, дурное настроение или раздражительность, когда вы не можете поиграть за компьютером?
 4. У вас есть боли в запястьях?
 5. Вы пропускали встречу с кем-либо из-за того, что были заняты компьютерными играми (несрочные дела)?
 6. Вы проводите 3 ч и более в день в Интернете?
 7. Вы заходите на чаты, просматриваете сайты, не касающиеся вашей основной деятельности за компьютером? Играя, вы пропускали прием пищи (завтрак, обед или ужин)?
 8. Вам легче общаться с людьми через Интернет, нежели лицом к лицу?
 9. Ваши друзья или родственники говорили вам, что вы невероятное количество часов сидите в Интернете или за компьютерными играми? Вы регулярно загружаете порнографические материалы из Интернета?
 10. Вы отмечаете ухудшение в учебе или уменьшение знаний по основной работе? У вас были неудачные попытки ограничить время работы за компьютером?
 11. Вы ощущаете онемение в мизинце во время работы за компьютером? Вы говорили другим, что проводите за компьютерными играми немного времени, хотя это не так?
 12. Вы отмечаете регулярные боли в спине (чаще чем 1 раз в неделю)?
 13. В последнее время вас беспокоит сухость глаз?
 14. В последнее время у вас было сильное желание играть?
 15. Для того чтобы больше побыть в Интернете, вы прекращали мыться, чистить зубы или бриться?
 16. С того времени, как вы используете Интернет или играете в компьютерные игры, у вас появились нарушения сна: долгое засыпание, бессонница, беспокойный сон?
 Даже при одном положительном ответе стоит призадуматься, 25 % и более положительных ответов говорят о компьютерной зависимости.

Темпераментті анықтау әдістемесі.

Берілген пікірлердің ішінен өзіңізге тән дегенін белгілеңіз

Темпераменттің кілті

Әр нұсқаға «1» ұпай беріледі.

«А» - Холерик – ыстыққанды

«Б» - Сангвиник -жеңілқанды

«В» - Флегматик –суыққанды

«Г» - Меланхолик – ауырқанды

Темперамент- жүйке саласының тума қасиеттерін туындайтын адамның жеке дара өзгешелігі. Мәселен, қимыл-қозғалысы шапшаң, ұстамсыз, ылғи да қүйіп пісуге дайын тұратын күйгелек адамдар болады. Мұндайлар істі бұрқыратып істейді, кейде қолын бір сілтеп сылқ түседі. Еті тірі ойнақы, тынышсыз, шамданғыш, көңіл-күйі аумалы төкпелі жұртпен қарым- қатынаста тұрақсыз, пысық бірақ бейқам келеді. Ғылымда бұлар холерик деп аталады.

Адамдардың енді бір тобы кісімен тез тіл табысады, өзін қөңілді ұстайды. Ақ көңіл қызу істің адамдары. Қысылып қымтырылмайды, кісіге қайырымды, еті тірі, бірақ істі бастап, кейін тастап кетеді.  Мұндай адамдарды сангвиник темпераментінің өкілі дейді.

Енді біреулері сақ байыпты, байсалды, ынтымақшыл келеді. Әр ісін ойлап істейді, тұрақты бірқалыпты жүреді, орынсыз асып-саспайды. Бір істі бастаса, оны аяқсыз қалдырмайды. Мінезі ауыр, көрсеқызар емес, қимыл- қозғалыстары баяу.

Бұл флегматик темпераментінің өкілі.

Меланхолик темпераментіне жататындар сәл нәрсеге ренжитін, өкпелегіш, тұйық, көп сөзі жоқ. Пессимист, өте баяу қозғалатын жайбасар адам. Ол жасқаншақ, сіркесі су көтермейді, өте ынжық «мен» деп ешқашан ұмтылмайды, өте ұялшақ, тартыншақ, жұрттан аулақ жүргенді жанысүйеді.

Айзенк сауалнамасы

Мақсаты: Бұл сауалнама сыналушының психикалық күйін мойындау немесе жоққа шығаруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар қобалжу, фрустация, агрессия және ригидтілік деңгейлерін анықтауға мүмкіндік береді.

Нұсқау: Әр тұжырымдарға қарама-қарсы келесі сандар көрсетілген: 2,1,0. Егер тұжырым сізге сәйкес болса, 2 санын шеңбермен қоршаңыз, егертолық сәйкес болмаса 1 санын, тіпті сәйкес болмаса – 0 санынбелгілеңіз.

Көп жағдайларда менөзімесенімсізбін      2          1          0

Көбіне мен тап болған ахуалдан шығу жолы жоқ сияқты болыпкөрінеді 2    1          0

Көп жағдайларда мен өзімнің соңғы сөзімді айтаалмаймын 2  1          0

Өз әдеттерімді өзгерту маған қиынғасоғады 2    1          0

Болмайтын нәрселер үшін жиіқызарамын2         1          0

Сәтсіздіктер мені қатты ренжітеді, ерік-жігерімдіәлсіретеді2    1          0 7

 Кей кездері әңгіме барысында серіктесімнің әңгімесінекедергі

келтіремін2    1          0

Менің бір істен екінші іске ауысуымқиын2         1          0

Түнде ұйықтап жатып жиіоянамын2         1          0

Ірі сәтсіздіктерде, тек өзімді кінәлісезінемін2     1          0

Мені ызаландыруоңай2       1          0

Өмірімдегі өзгерістерге өтеабаймын  2     1          0

Мен оңай мұңаямын2          1          0

Бақытсыздық пен сәтсіздіктер мені ешнәрсегеүйретпейді2      1          0

Менің басқаларға жиі ескерту жасауыма туракеледі2    1          0

Даукезіндемені         сендіруқиын2           1          0

Ойша  сәтсіздіктердің өзімазасыздандырады2     1          0

Пайдасы жоқ деп есептей отырып, күресуден жиі бастартамын2        1          0

Қоршағанортада       беделім  жоғары болсадеймін 2      1          0

Арылуды қажетететін ойлар  менің басымнаншықпайды 2       1          0

Өмірде кездесіп тұратын қиындықтарданқаттықорқамын        2          1          0

Жиі өзімдіәлсіз  санаймын  2          1          0

Қанддай болсын орындаған ісімнің төмен нәтижесіне қанағаттанбаймын,одан да үлкен жетістіккежеткімкеледі        2          1          0

Мен адамдарменоңайараласамын  2          1          0

Мен өз кемшіліктерімді жиіталдапотырамын     2          1          0

Кейде торығукүйінде боламын      2          1          0

Ашуланғанда маған  өз-өзімді ұстау мен үшін өтеқиын2          1          0

Өмірімде  өзгерістер болса  мен қаттытолғанамын2      1          0

Менісендіруоңай      2          1          0

Қиындықтар кездескенде мен күйзеліске  душарболамын2      1          0

Біреуге бағынуды  емес  басқарудыұнатамын 2  1          0

Көбінесе қырсықтықкөрсетемін2  1          0

Мені денсаулығым қаттымазалайды2       1          0

Қиын сәттерде өзімді жас  балашаұстаймын2     1          0

Сөйлесу кезінде мен қолымды жылдам, дөрекілеу қимылдатамын 2 10

Мен еш нәрсеге қарамастан тәуекелгебарамын2 1          0

Күту уақытын қиналаөткіземін 2   1          0

Менің ойымша, мен ешқашан өз кемшіліктерімді түзей алмаймын 2 10

Менкекшілмін2         1          0

Жоспарымды орындаудағы болмашы ауытқулар мені қатты қынжылтады 2 1          0

Кілт

Нәтижелерді өңдеу барысында кілтпен сәйкес келген 1 және 2 жауаптар саны анықталады. Кілтпен сәйкес келген 2 жауабы үшін 2 ұпай беріледі, 1 жауабы үшін –1 ұпай беріледі. Содан кейін әр шкала бойынша қосынды шығарылады. Әрбір шкала бойынша орташа ұпай -10. Одан жоғары болуы тұлға құрылымында сол қасиеттің басымдылығын көрсетеді.

Сауалнама бойынша зерттелетін қасиеттер сипаты:

Жекедаралық қобалжу - индивидтің үрейді уайымдауға бейімділігі

Фрустрация - шынайы немесе қиялдағы кедергілер салдарынан пайда болатын, мақсатқа жетуге кедергі болатын психикалық күй.

Агрессия - жоғары психологиялық белсенділік, басқа адамдарға қатысты күш көрсете отырып лидерлікке ұмтылу.

Ригидтілік-жоспарланған істі өзгертудегі қиындық.

Ағаштағы адамдар» әдістемесі

№ 1, 3, 6, 7 алда кездесетін кедергілерден жеңіл өте алады;

№ 2, 11, 12, 18, 19 — қарым-қатынаста ашық, үнемі достық қарым-қатынасқа талпынып тұрады.

№ 4 — тұрақтылық (қиындық соқтықпай, үнемі табысқа жеткісі келіп тұрады).

№ 5 — ұялшақ, әлсіз, шаршаңқылық

№ 9 — көңіл көтеруге мотивациясы жоғары

№ 13, 21 — үрейленушілік, тұйықтық, шеттетілу

№ 8 — жұмыстан тартыну, өзінің ішкі ойына шому

№ 10, 15 — қолайлы жағдай, жаңа ортаға тез бейімделушіледі

№ 14 — дағдарысты жағдай «тұңғиыққа бату»

№ 20 – өзін-өзі жоғары бағалайды, көшбасшылыққа ұмтылады

№ 16, № 17 - айналадан үнемі қолдауды қажет етеді

Баламен жүргізілген жұмыстар

Зунгшкаласы    (Т.И.Балашова бойынша)

Тест қорытындысын өңдеу және интерпретациялау

Депрессия деңгейі (ДД) белгіленген сандардың соммасы ретінде есептелінеді:

Егер ДД 50 балдан аспаса, онда депрессиясыз күй болып есептелінеді.

Егер ДД 50-59 ұпайдың аралығында болса, жағдайға қатысты және невротикалық генездік сипаттағы жеңіл депрессиялық күй деген қорытынды жасалынады.

ДД көрсеткіші 60 пен 69 ұпай аралығында болса, субдепрессиялық немесе бүркелген депрессиялық күй болып табылады.

Нағыз депрессиялық күй ДД көрсеткіші 70 ұпайдан асқанда белгіленеді